Co powoduje zmęczenie narządu wzroku?
Oczy to precyzyjny aparat optyczny złożony z wielu struktur, m.in. rogówki, naczyniówki i siatkówki oraz z mięśni umożliwiających poruszanie gałką oczną czy zwężanie źrenicy. Wiele czynników może mieć niekorzystny wpływ na narząd wzroku i powodować nadmierne zmęczenie oczu. Należą do nich między innymi: długotrwała praca przy komputerze, oglądanie telewizji, prowadzenie samochodu czy wpatrywanie się w ekran smartfona. Wszystkie te czynności sprawiają, że zapominamy mrugać, zaś odruch mrugania jest niezbędny dla prawidłowego nawilżenia powierzchni oka. Powinniśmy mrugać powiekami co 10 sekund [1], tak by film łzowy było równomiernie rozprowadzany po powierzchni gałki ocznej. Łzy mają nie tylko funkcję nawilżania oka – oczyszczają też jego powierzchnię i doprowadzają do rogówki tlen oraz składniki odżywcze. Nie dziwmy się zatem, że kiedy długo wpatrujemy się w jeden punkt bez mrugania powiekami, oczy stają się zmęczone. Suchość oczu jest niebezpieczna także z innych względów: może przyczyniać się do uszkodzeń rogówki i stanów zapalnych spojówek oraz rogówki [2]. Nieleczona prowadzić może do nieodwracalnego pogorszenia wzroku, a nawet do jego utraty!
Patrząc w jeden punkt (w ekran lub na drogę podczas jazdy samochodem) napinamy też i męczymy mięśnie oczu. W wielu przypadkach używamy też w pracy i w samochodzie klimatyzacji, a to dodatkowo wysusza powierzchnię oka. Niekorzystne dla oczu jest również niebieskie światło emitowane przez urządzenia elektroniczne.
Jak zapewnić oczom odpoczynek?
Najprostszy sposób na zmęczone oczy to zamknięcie powiek, przynajmniej na chwilę. Jeśli nie można tego w danym momencie zrobić, przydatne będzie pomruganie powiekami, tak by zapewnić oczom odpowiednie nawilżenie. To doraźne sposoby, ale warto stosować je w miarę możliwości, zwłaszcza gdy pracujemy przy komputerze (w tym przypadku przyda się również noszenie okularów ochronnych). Dobre efekty dają okłady na oczy – z roztworu soli fizjologicznej, ze świetlika lub rumianku. Odpoczynek oczom da również delikatny masaż powiek – należy masować je okrężnymi ruchami opuszkami palców, unikając mocniejszego pocierania. Doskonałym sposobem na relaks dla oczu są również ćwiczenia na zmęczone oczy.
Na czym polegają ćwiczenia na oczy?
Ćwiczenia na oczy mają na celu zrelaksowanie wzroku i mięśni oczu. Najprostsze ćwiczenie pozwala na patrzenie na przedmioty znajdujące się w różnej odległości. Pozwala to na zmianę akomodacji soczewki oka i przynosi ulgę mięśniom narządu wzroku. Wystarczy na moment przenieść wzrok na przykład za okno czy na dalej (niż ekran komputera) położony punkt/ obraz. Zaleca się wykonywać to ćwiczenie raz na 15 minut.
Inne ćwiczenia polega na nabraniu powietrza, napięciu mięśni twarzy i szyi z zamkniętym oczami, a następnie wypuszczeniu powietrza i jednoczesnym szerokim otwarciu oczu. Pozwala to zmniejszyć napięcie mięśni gałek ocznych. Przydatne jest również patrzenie w prawo i w lewo oraz w górę i w dół zgodnie z ruchem wskazówek zegara, a następnie w odwrotną stronę. Można również zastosować jogę dla oczu oraz ćwiczenia bazujące na metodzie Batesa [3]. Pozwolą one oczom odpocząć, a przy okazji mogą przyczynić się do poprawy wzroku. Pomagają zregenerować narząd wzroku, wzmacniają mięśnie oczu i zapewniają im chwilę odpoczynku. Najprostszym ćwiczeniem tego rodzaju jest wyobrażenie sobie ołówka, który wychodzi z czubka naszego nosa i rysowanie nim w wyobraźni dowolnych figur geometrycznych – najlepiej sprawdza się rysowanie kółek.
Nawilżające krople do oczu – ulga dla zmęczonego wzroku
Oprócz zapewnienia oczom chwili relaksu i ćwiczeń warto też dodatkowo nawilżyć je za pomocą kropli do oczu dostępnych w aptece bez recepty. Tzw. sztuczne łzy są rekomendowane w objawowym leczeniu zespołu suchego oka [4], przyniosą też ulgę oczom zmęczonym pracą przy komputerze czy przy suchości spowodowanej klimatyzacją. Warto wybrać krople o prostym składzie: z kwasem hialuronowym, ale bez konserwantów, które mogą powodować podrażnienia. Oprócz tego pamiętajmy też o właściwym nawodnieniu organizmu, czyli piciu odpowiedniej ilości płynów w ciągu dnia – ma to wpływ na ilość niezbędnego dla dobrej kondycji oczu filmu łzowego.
Materiał powstał we współpracy reklamowej z Bausch + Lomb.
Bibliografia:
- Poradnik 10 sposobów jak dbać o oczy, https://www.szkla.com/poradnik_10-sposobow-jak-dbac-o-oczy.htm
- Poradnik Zespół Suchego Oka, https://www.wszo.pl/wp-content/uploads/2019/06/DrNowosielska_poradnik_Zespol_Suchego_Oka.pdf
- Elżbieta Szczygieł i in., Fizjoterapia wbokulistyce – przegląd literatury, Medical Rehabilitation / Rehabilitacja Medyczna (Med Rehabil) 2023, 27 (1): 41-48.
- Karolina Janin i in., Zespół „suchego oka” — możliwości leczenia z wykorzystaniem autologicznych „sztucznych łez”, Journal of transfusion Medicine 2013, tom 6, nr 2, 60–65.
